گیمیفیکیشن و یادگیری؛ ما چطور یاد می‌گیریم؟

گیمیفیکیشن و یادگیری چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ آیا تا بحال به آن فکر کرده‌اید؟ اینکه ما چطور یاد میگ‌یریم و ارتباط این قضیه با گیمیفیکیشن، موضوعی است که امروز در آقای گیمیفیکیشن می‌خواهیم به آن بپردازیم. این موضوع زیرمجموعه گیمیفیکیشن در آموزش است.

فکر می‌‌کنید ما چطور یاد گرفته‌ایم از مداد استفاده کنیم؟ کسی می‌‌تواند به یاد بیاورد که چطور یاد گرفته از تلفن برای برقراری ارتباط با انسان‌هایی که دراطرافش نیستند استفاده کند؟ آیا احساسات قابل یادگیری هستند؟ ممکن است شما یاد گرفته باشید با قدم گذاشتن در خیابان ولیعصر احساس گرسنگی کنید درحالیکه واقعا گرسنه نیستید؟

روانشناسی رفتارگرا در مورد گیمیفیکیشن و یادگیری چه می گوید؟

از دیدگاه روان شناسی رفتار‌گرا یادگیری تمام چیزی است که ما هستیم! ما به واسطه‌ی مکانیزم‌های مختلف یادگیری حرف زدن، غذا خوردن، خوشحال بودن، اضطراب و اجتماعی بودن را یاد می‌‌گیریم. می‌خواهیم در این مجموعه درباره‌ی نظریات یادگیری حرف بزنیم تا بدانیم زیربنای گیمیفای شدن رفتار ما چیست؟

ایوان پاولف فیزیولوژیست و عصب شناسی بود که به نوعی ارتباط گیمیفیکیشن و یادگیری را کشف کرد! وی در خلال آزمایش‌هایی که بر روی سیستم گوارشی و عصبی سگ‌ها انجام می‌‌داد متوجه موضوع جدیدی شد. پاولف متوجه شد همراهی هر محرکی با گوشت و پودر گوشت باعث ترشح بزاق سگ‌ها می‌‌شود. پاولف آزمایش‌ جدیدی طراحی کرد که در آن غذا دادن به سگ‌ها را با به صدا درآمدن زنگی همراه کرد. غذا یک محرک طبیعی است که پاسخ آن ترشح بزاق است بنابراین غذا محرک اصلی یا غیر شرطی است.

صدای زنگ قبل از شرطی شدن یک محرک خنثی بود که ترشح بزاق را به‌ دنبال نداشت اما پس از چندین بار تکرار در همراه شدن با غذا توانست به تنهایی ترشح بزاق ایجاد کند. در اینجا صدای زنگ یک محرک شرطی است که سگ بدلیل همراهی آن با غذا نسبت به آن واکنش نشان می‌‌دهد.

بطور خلاصه در شرطی سازی کلاسیک که به نوعی اولین قدم برای درک ارتباط گیمیفیکیشن و یادگیری است، همراهی مکرر محرک‌ها باعث می‌شود که یادگیرنده نسبت به محرکی که ابتدا پاسخی ایجاد نمی‌کرد، شرطی شده و پاسخی همانند پاسخ به محرک اصلی و طبیعی دهد. شرطی سازی کلاسیک یکی از اساسی‌ترین مکانیزم‌های یادگیری ما را توضیح می‌‌دهد.

کاربرد شرطی سازی

حالا به هزاران عاملی که در اطرافتان رخ می‌‌دهند و باعث شکل گیری رفتار شما می‌شوند فکر کنید. شاید کمی دیوانه‌کننده باشد وقتی بدانید لذت‌های غیرشرطی و طبیعی چطور می‌توانند با محرک‌های خنثی همراه شوند و در ما احساس لذت و یا انتظار لذت را پدید بیاورند. آقای گیمیفیکیشن به شما پیشنهاد می‌کند به تبلیغاتی که هر روز می‌بینید، نرم‌افزارهایی که استفاده می‌کنید و اشتیاقی که در هرکاری دارید با دقت نگاه کنید. اگر بتوانید محرک‌های شرطی و غیرشرطی را به راحتی تشخیص دهید می‌توانید ارتباط گیمیفیکیشن و یادگیری را بهتر درک کنید.

البته ایده‌های جدیدی برای جذب مخاطبینتان در خرید،آموزش،رعایت قوانین و…ارائه دهید. هرچند ما قادر نیستیم از تمام این تداعی‌ها باخبر شویم و شرطی شدن کلاسیک می‌تواند در غیاب آگاهی نیز رخ دهد (شرطی شدن زیرآستانه‌ای) که در مطلبی جداگانه به آن خواهیم پرداخت. ولی همانطور که در آزمایش پاولف دیدید شما می‌توانید حتی با دیدن لوگوی رستوران مورد علاقه‌تان احساس گرسنگی کنید!

اما این تمام ماجرا نیست و یادگیری برای ما صرفا در تداعی محرک‌های شرطی و غیرشرطی رخ نمی‌دهد. یک نوع دیگری از یادگیری مکانیزم شرطی سازی عامل یا کنشگر که قدم بعدی درک ارتباط گیمیفیکیشن و یادگیری است. در این نوع شرطی‌سازی موجود زنده هم تحت تاثیر محیط قرار می‌گیرد و هم در آن نقش فعال دارد. آزمایش‌های فردریک اسکینر بر روی موش‌ها و کبوتر‌ها نشان داد چگونه ارائه پاداش و تنبیه می‌تواند منجر به تغییر رفتار موجود زنده شود.

آزمایش اسکینر

اسکینر، جعبه‌ای با دو اهرم طراحی کرد که موجب دریافت غذا و یا شوک الکتریکی می‌شدند.حیوان بصورت اتفاقی اهرم‌ها را فشار می‌داد که غذا یا شوک دریافت می‌کرد اما موش به زودی یاد گرفت که کدام اهرم باعث لذت و کدام اهرم باعث درد است و دیگر اهرم مربوط به شوک را فشار نمی‌ داد.

با آزمون و خطا می‌توان به جانور یاد داد که در موقعیت خاص، رفتار مشخصی انجام دهد یا اینکه آن را انجام ندهد. تقویت،فرایندی است که احتمال بروز یک رفتار خاص را افزایش دهد. تنبیه عکس تقویت است و عبارتست ازهر فرایندی که باعث کاهش احتمال بروز یک رفتار می‌ شود. روان شناسان رفتارگرا معتقدند پاداش‌ها و تنبیه‌ها شخصیت ما، سلیقه ما، حتی گرایش سیاسی ما و تمام آنچه که ما هستیم را می‌سازند.

می‌توانید ردپای شرطی سازی کنشگر را در بسیاری از کمپین‌های تبلیغاتی و رویکردهای فروش ببینید.در بازی‌های کامپیوتری نحوه ارائه پاداش‌ها و تنبیه ها به نحوی انتخاب می‌ شوند که بازیکن را درگیر نگه می‌ دارند و اشتیاق فرد برای دریافت پاداش یا فرار از تنبیه کم نمی‌ شود هرچند این ارتباط بین گیمیفیکیشن و یادگیری پیچیده‌تر است اما هنوز در بازیسازی اسکینر نقش یک خدا را ایفا می‌کند!

آقای گیمیفیکیشن برای اولین بار در ایران، دوره آموزشی بلندمدت و تخصصی گیمیفیکیشن برگزار می کند. نقشه راه گیمیفیکیشن را از دست ندهید!