آموزش مدرن با ارتباط‌گرایی یا کانکتیویسم(Connectivism)
-
محبوبه گلکار
نظریه‌ی یادگیری ارتباط‌گرایی یا کانکتیویسم(Connectivism) نظریه‌ای آموزشی با سبک و سیاقی مدرن است که از نقش شبکه‌ها و ارتباطات در یادگیری می‌گوید. ایده اولیه آن را جورج سیمِنس و استیون داونز در سال 2004 دادند. این نظریه با تولد فناوری‌های نوین و نیاز به تعامل در شبکه‌های پیچیده‌ی اطلاعاتی قوت و قدرت گرفت. زیرا توانست چارچوبی برای بررسی تعاملات و ارتباطات ارائه دهد.
بر مبنای نظریه‌ی ارتباط‌گرایی:
- یادگیری حاصل اتصال و تعامل با منابع مختلف از جمله دیگر افراد است.
- دانش در شبکه‌ای از ارتباطات توزیع شده است.
- یادگیری به توانایی ایجاد و پیمایش این شبکه‌ها ربط دارد.
- یادگیرندگان گره‌هایی در شبکه‌ی اطلاعاتی هستند که از طریق سایر گره‌ها به منابع و ایده‌های جدید می‌رسند.
اصول کلیدی در نظریه‌ی ارتباط‌گرایی
1. با تنوع نظرات موافق است
یادگیری بهبود نمی‌یابد مگر افراد با دیدگاه‌ها و روش‌های مختلف آشنا شوند و از بازاندیشی استقبال کنند، مواجهه با نظرات متنوع به یادگیرندگان بینش‌های جدید و اطلاعات اضافی می‌دهد.
2. از اتصال گره‌ها استقبال می‌کند
یادگیری به معنای اتصال و تعامل با منابع و افراد مختلف است. بنابراین یادگیرندگان باید از منابع مختلف بهره‌برداری کنند و خودشان در نقش یک گره برای دیگران باشند.
3. با تکنولوژی دوست است
فناوری‌های جدید مانند مرورگرهای وب، موتورهای جستجو و سیستم‌های مدیریت یادگیری (LMS) امکانات جدیدی برای یادگیری می‌دهند. این ابزارها دسترسی به اطلاعات و ذخیره‌سازی آن را آسان‌تر می‌کنند تا یادگیری وابسته به مکان و زمان نماند.
4. بر افزایش ظرفیت یادگیری تاکید دارد
از منظر ارتباط‌گرایی، توانایی یادگیری و انطباق با نیازهای آینده اهمیت بیشتری از میزان دانش فعلی ما دارد.
5. از اثر ارتباطات در یادگیری می‌گوید
برای یادگیری مداوم بر حفظ و پرورش ارتباطات اصرار دارد. با پیچیدگی ارتباطی در عصر دیجیتال مجبوریم مدیریت ارتباطات قدرتمندی داشته باشیم.
6. بر شناخت و ساخت ارتباطات اصرار دارد
از نظر ارتباط‌گرایی توانایی شناسایی و ترکیب اطلاعات از حوزه‌ها و منابع مختلف مهارتی حیاتیست. این توانایی کمک می‌کند شبکه‌ای از دانش به هم پیوسته و مفید ایجاد کنیم.
7. تازگی عزت دارد
در ارتباط‌گرایی، دانش به‌روز و دقیق سرمایه‌ای ارزشمند تلقی می‌شود. هدف نهایی از یادگیری به حداکثر رساندن این سرمایه و سرمایه‌گذاری در یادگیری مادام‌العمر است.
8. تصمیم‌گیری باید با دانش به‌روز باشد
تصمیم‌گیری در فرآیند یادگیری ارتباط‌گرایی به معنای استفاده از اطلاعاتِ در حال تغییر و به‌روز است. در دنیای سریع و اطلاعات محور باید دانش به‌روز باشد و با اکتشافات جدید هماهنگ باشیم.
بین نظریه‌ی ارتباط‌گرایی و یادگیری آنلاین ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد. سیستم‌های مدیریت یادگیری (LMS) و ابزارهای دیجیتال مانند اپلیکیشن‌های موبایلی و پلتفرم‌های اجتماعی، قابلیت‌های جدیدی برای یادگیری خلق می‌کنند. با کمک این سیستم‌ها یادگیرندگان می‌توانند به منابع گسترده و متخصصان دسترسی داشته باشند و از آنها بازخورد سریع بگیرند. برای مثال، سیستم‌های LMS با ارائه امکاناتی مانند کتابخانه‌های دیجیتال، فروم‌های تخصصی و ابزارهای گیمیفیکیشن در یادگیری مؤثرتر و تعامل بیشتر نقش دارند.
نقدهایی بر ارتباط‌گرایی
تا اینجا بیشتر از مزایای نظریه‌ی ارتباط‌گرایی گفتیم اما این نظریه با نقدهایی نیز روبه‌رو است. برخی معتقدند اصول آن تازگی ندارند و در نظریه‌های قدیمی‌تر نیز موجودند. آنها ارتباط‌گرایی را بیشتر رویکردی آموزشی می‌دانند تا یک نظریه‌ی مستقل. همچنین معتقدند شاید این نظریه از توضیح کامل فرآیندهای داخلی در یادگیری ناتوان باشد. به باور برخی دیگر ارتباط‌گرایی تمرکز زیادی بر توسعه‌ی شناختی دارد و این رویکرد آموزشی قرن بیست و یکم احتمالا نیاز به تکامل بیشتری داشته باشد.
ارتباط‌گرایی و گیمیفیکیشن
اما چرا این نظریه برای گیمیفیکیشن مهم است. طبق این نظریه موفقیت ما در گرو گسترش شبکه‌ی ارتباطی ماست. یعنی وقتی به دستاورد می‌رسیم که افراد به مدیریت دانش رو بیاورند. در مقاله گیمیفیکیشن چیست توضیح دادیم چطور افراد در دنیای بازی و دنیای واقعی شخصیتی متفاوت دارند گویی دو فرد مختلف هستند.
در دنیای واقعی ما افرادی گوشه‌گیر و منزوی هستیم و در دنیای بازی به دنبال ایجاد اتحادهای متقابل. پس طبق این نظریه اگر بتوانیم با گیمیفیکیشن و بازی تعامل بیشتری بین افراد ایجاد کنیم تا به هم بیاموزند و از هم یاد بگیرند، ظرفیت یادگیری آنها بیشتر خواهد شد.
مروری بر نظریه‌ی یادگیری ارتباط‌گرایی
نظریه‌ی یادگیری ارتباط‌گرایی توانسته به خوبی از اهمیت ارتباطات و تعاملات شبکه‌ای در یادگیری بگوید. ارتباط‌گرایی از دید طرفدارانش راهکاری موثر برای یادگیری عمیق در عصر سریع دیجیتال است. با وجود برخی چالش‌ها و نقدها بهتر است از این نظریه به عنوان چارچوبی برای درک و بهبود یادگیری در دنیای اطلاعاتی امروز بهره ببریم. فراموش نکنیم فناوری و شبکه‌های اجتماعی رشدی سریع دارند و شاید ارتباط‌گرایی بتواند به بهبود روش‌های یادگیری و افزایش بهره‌وری کمک کند.
محبوبه گلکار
فهرست مطالب
