طبقه‌ بندی بلوم چیست و چرا برای گیمیفیکیشن مهم است

وقتی از گیمیفیکیشن در هر زمینه‌ای استفاده می‌کنیم مهم است که اطلاعاتی راجع به آن زمینه داشته باشیم هرچند در خیلی از موارد متخصصان موضوعی می‌توانند به شما کمک کنند اما دانستن یک حداقل‌هایی از هر زمینه برای شما مفید است در زمینه‌ی گیمیفیکیشن آموزش حداقلی‌ترین چیزی که به عنوان یک طراح گیمیفیکیشن باید بلد باشید طبقه‌ بندی بلوم است. متن زیر از کتاب طراحی اثربخش بازی‌های آموزشی برداشته شده‌است.

تعریف اهداف یادگیری

تا به اینجا، یک مسئله شغلی شفاف، یک هدف آموزشی مرتبط و تصویر روشنی از بازیکنان خود دارید. قدم بعدی تعیین اهداف یادگیری است. اهداف یادگیری باید به شما در پاسخ به این سوال کمک کند: برای رسیدن به هدف آموزشی، یادگیرندگان به چه مواردی نیاز دارند:

• دانستن (دانش)
• انجام دادن (مهارت)
• باور داشتن (نگرش)

برای پیش‌برد اهداف خود از «طبقه‌ بندی بلوم» استفاده نموده و به‌طور دقیق ارزیابی کنید که چه سطحی از مهارت‌های شناختی برای رسیدن به هدف، لازم است. توجه داشته باشید که این سطوح به‌طور جدا از یکدیگر عمل نمی‌کنند.

با این‌حال، بلوم یک روش منطقی برای سازماندهی تجربه یادگیری فراهم کرده است تا فراگیران بتوانند مهارت‌های خود را به‌صورت گام‌به‌گام به‌دست آورند. در طبقه‌بندی شناختی بلوم، فرایند یادگیری در شش مرحله انجام می‌شود، که هر مرحله نسبت به مراحل قبلی پیچیده‌تر می‌شود.

طبقه‌بندی اصلی در سال 1956، و طبقه‌بندی تجدیدنظر شده‌ آن در سال 2001 توسعه یافته‌ است. در نسخه بازنگری‌شده، دو مرحله نهایی وجود دارد و از مترادف‌های مختلف برای توصیف پایین‌ترین مرحله شناخت استفاده می‌شود.

طبقه‌ بندی بلوم و طراحی بازی آموزشی

وظیفه شما به‌عنوان کسی که قصد طراحی بازی آموزشی دارید، انتخاب آن نوع بازی است که بازیکن را قادر می‌سازد تا مهارت شناختی موردنیاز را کسب نماید. به‌علاوه، اهداف یادگیری باید بازیکنان را به‌سوی هدف آموزشی سوق دهند، و نوع بازی شما باید آن‌ها را قادر سازد تا به اهداف یادگیری موردنظر دست یابند.

هنگامی‌که از سطح مهارت موردانتظار از بازیکنان آگاه باشید، می‌توانید بازی‌ای را طراحی کنید که به آن‌ها در دستیابی به مهارت‌های هدفمند کمک کند. جدول 4-4 طبقه‌بندی اصلی را نشان می‌دهد و پیشنهادهایی در مورد انواع بازی‌های مناسب برای هر مرحله ارائه می‌دهد.

ستون سمت چپ، سطوح مهارت‌های شناختی را تعریف می‌کند. ستون وسط، نمونه‌ای از رفتارهای هر سطح را نشان می‌دهد. در ستون سمت راست، نمونه‌ای از بازی‌هایی ارائه می‌‌شود که برای هر سطح مناسب است.

برخی از بازی‌ها می‌توانند برای چندین سطح کاربرد داشته باشند. به‌علاوه، محتوای درون بازی مشخص می‌کند که چه سطحی از مهارت شناختی برای موفقیت در آن بازی لازم است. یک بازی در سبک سؤالی در ابتدا بر یادآوری تمرکز دارد، اما با توجه به ساختار سوال و محتوای بازی، ممکن است مهارت‌های سطح بالاتر مانند تجزیه‌وتحلیل، ترکیب و یا نقد و ارزیابی، برای انجام آن بازی موردنیاز باشد.

جدول 4-4 طبقه‌ بندی بلوم و انواع بازی

مهارت شناختی	افعال نمونه برای اهداف یادگیری در این سطح (بارتون، 1997)	انواع بازی برای هر سطح
سطح 1: دانش دانستن و به‌خاطر سپردن حقایق و اندیشه‌ها.	فهرست کردن، شناسایی کردن، تشخیص دادن، نام بردن، مطابقت دادن، انتخاب کردن، به‌یاد آوردن.	بازی‌های سبک سؤالی، سبک مَچ کردن، بازی‌های آرکید.بازی‌های جورکردنی، سبک‌ مسابقات تلویزیونی.
سطح 2: فهمیدن درک کردن حقایق و ایده‌ها؛ توانایی توضیح دادن دقیق آن‌ها.	توضیح دادن، توصیف کردن، مقایسه کردن، تمیز دادن، خلاصه کردن، بیان کردن به زبان خود.	بازی‌های سبک سؤالی، جمع‌کردن و دسته‌بندی، بازی‌های اکتشافی، بازی‌های قصه‌گویی.
سطح 3: به‌کار بستن استفاده از حقایق و ایده‌ها برای حل مسائل.	به‌کار بستن، اثبات کردن، انتخاب کردن، حل کردن، سازمان دادن، توسعه دادن، ساختن، استفاده کردن.	بازی‌های مبتنی بر داستان یا سناریو، بازی‌های جورکردنی، بازی‌های نقش‌آفرینی، بازی‌های تصمیم‌گیری، شبیه‌سازی.
سطح 4: تجزیه‌وتحلیل خرد کردن و یا شکستن اطلاعات به اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها به‌منظور شناسایی علل و کشف روابط بین اجزاء.	تجزیه و تحلیل کردن، مقایسه کردن، استنباط کردن، طبقه‌بندی کردن، نتیجه گرفتن، توصیف کردن روابط.	بازی‌های استراتژی.
سطح 5: نقد و ارزیابی توانایی قضاوت بر اساس مجموعه‌ای از معیارها، صورت‌بندی نظرات و ایده‌های خود براساس این معیارها و توانایی دفاع از آن‌ها.	عین کردن، نقد کردن، تصمیم‌گیری، اولویت‌بندی‌، ارزیابی کردن، سنجش، استنتاج کردن، توجیه کردن.	بازی‌های نقش‌آفرینی، شبیه‌سازی
سطح 6: ترکیب یا آفریدن سازماندهی و ترکیب اطلاعات برای تولید راه‌حل‌های جدید.	ترجمه کردن، ایجاد کردن، برآورد کردن، اختراع کردن، طراحی کردن، پیش‌بینی کردن، ترکیب کردن، توسعه دادن.	بازی‌های ساخت‌وساز، شبیه‌سازی.

در اینجا مثالی از یک هدف آموزشی و اهداف یادگیری مرتبط با آن آورده شده است. هدف آموزشی، مهارت‌های سطح 3 (کاربرد) را در بر می‌گیرد، اما برای اثربخش بودنِ یادگیری، نمایندگان فروش ممکن است نیاز به استفاده از برخی مهارت‌های سطح 4 (تجزیه و تحلیل) نیز داشته باشند. سطح مهارت هر هدف، مشخص شده است. ممکن است تصمیم بگیرید برای یک یا برخی و یا تمام اهداف یادگیری بازی ایجاد کنید.

هدف آموزشی:

مدیران بتوانند ارزش پیشنهادی محصول را به مشتری به‌وسیله داستان بیان کنند. اهداف یادگیری موردنیاز یادگیرندگان برای دستیابی به این هدف آموزشی عبارتنداز:

• ابزارهای مناسبی را برای پشتیبانی از سیستم انتخاب کنید. (سطح 1)
• ویژگی‌ها و مزایای محصولات را شرح دهید. (سطح 2)
• با توجه به نیاز مشتری، ویژگی‌های مناسب محصولات را انتخاب نموده و مزایای آن‌ها را بیان کنید. (مرحله 3)
• سؤالات دقیق را برای کشف نیازهای مشتری بپرسید. (مرحله 3)
• روش‌های [نام بردن محصولات] جدید را با سایر روش‌های قبلی مقایسه کنید. (سطح 4)
• با توجه به یک مشتری واقعی، یک داستان مناسب ارائه دهید. (سطح 5)
• بر مخالفت‌ مشتریان غلبه کنید. (دلایل مستدل ارائه کنید) (سطح 6)

جمع‌بندی

طبقه‌بندی بلوم از نظر من اصلی‌ترین نظریه‌ای است که شما باید در گیمیفیکیشن بلد باشید! همانطور که‌ می‌دانید ما اولین پلتفرم گیمیفیکیشن ایران را ساخته‌ایم که بنیان اصلی آن همین طبقه‌بندی است و در آن از انواع ادونچرگیم و شبیه‌سازی استفاده می‌کنیم.