گیمیفیکیشن تاریک چیست و چرا باید راجع به آن بدانیم

اگر خواننده‌ی این سایت باشید قطعاً می‌دانید که گیمیفیکیشن چیست. حتی احتمال می‌دهم با خواندن مطالب سایت فکر کنید که گیمیفیکیشن یک ابزار جادویی است و قرار است معجره کند. پیش از این در پایان‌نامه الهه کاویانی راجع به این موضوع صحبت شد که نباید انتظارات غیرمنطقی از گیمیفیکیشن داشته‌باشیم. اما نباید انتقادات به گیمیفیکیشن را نیز بدانیم؟ قبلاً راجع به انتقادات یان بوگوست راجع به گیمیفیکیشن چرت و پرت است صحبت کرده‌بودیم و حالا راجع به گیمیفیکیشن تاریک صحبت می‌کنیم.

گیمیفیکیشن تاریک به چه معناست؟

طبق تعریف نسبتاً رسمی که از این مورد داریم گیمیفیکیشن تاریک به این معناست که شما از عمد در طراحی گیمیفیکیشن خود کاری بکنید که در نهایت برای سلامتی وی خوب نباشید برای مثال کاری کنید که وی در یک رقابت الکی استرس بگیرد. یا کاری کنید که  حریم شخصی نقض شود به همین دلیل هم 7 حوزه شناسایی شده‌اند که در این 7 حوزه شاهد گیمیفیکیشن تاریک هستیم.

انگیزه

یکی از موارد بسیار مهمی که به گیمیفیکیشن انتقاد وارد می‌شود و به‌نظر من کاملاً این انتقاد وارد است این است که در خیلی از طراحی‌های بد گیمیفیکیشن استفاده‌ی زیادی از انگیزه‌ی بیرونی می‌شود و این باعث می‌شود که افرادی که با انگیزه‌ی درونی می‌خواهند شرکت کنند کاملا انگیزه‌ی خود را از دست بدهند و به همین دلیل این مورد،اصلی‌ترین مورد برای گیمیفیکینش تاریک است.

اعتیاد

مشخصاً این مورد برای همه اتفاق نمی‌افتد و به میزان تجریه‌ی بازی قبلی بستگی دارد اما متاسفانه برای بسیاری از افراد یک نوع اعتیاد ایجاد می‌شود که کاملا بر خلاف گیمیفیکیشن اصیل است و برای همین هم در اینجا گیمیفیکیشن بسیار مخرب است.

همکاری و رقابت

این مورد فکر می‌کنم در ایران بسیار زیاد اتفاق می‌افتد. برای مثال شما یک لیدربورد درست می‌کنید تا فردی که بیشترین امتیاز را کسب کرده را نشان دهید تا افراد انگیزه داشته باشند اما در نهایت این امر اثر معکوسی دارد و یک رقابت مخرب ایجاد می‌شود که در نهایت منجر به این مورد می‌گردد که افراد صرفاً برای رسیدن به مقام اول تلاش می‌کنند و برای این کار هر نوع رفتار مخربی را نیز از خود نشان می‌دهند.

دستکاری کردن

Manipulation یا همان دستکاری کردن به این معناست که کاربر یک حس فریب‌خوردگی داشته باشد و خب بعضی وقت‌ها واقعاً گیمیفیکیشن ممکن است چنین احساسی را در کاربر ایجاد کند. یعنی متاسفانه گیمیفیکیشن نه تنها در اختیار افراد خوب بلکه در اختیار افراد بد هم هست.

تمامیت داده(data integrity)

در این مورد بیشتر بحث سر این است که از کاربر به روش‌هایی دیتایی گرفته می‌شود که در آینده از این دیتا در جای دیگری بدون رضایت کاربر استفاده می‌شود و خب در خارج از ایران قوانین سفت و سختی در این مورد هست برای مثال در کتاب طراحی برای بچه‌ها خیلی زیبا به این مورد پرداخته شده که در مقاله‌ی مورد نظر به آن پرداختیم.

نظارت و حریم شخصی

در این مورد برای مثال کاربر دوست ندارد که امتیازاتش به دیگر افراد نشان داده شود یا با استفاده از تکنیک‌های نظارتی تلاش برای تحریک کردن کاربر می‌شود. نکته‌ی جالبی که دوست دارم راجع به آن فکر کنید این است که خیلی از این 7 مورد همیشه در ایران انجام می‌شود!

اخلاقیات

اگر با نظریات سازمان آشنا باشید متوجه می‌شوید که برای بعضی‌ها گیمیفیکیشن نزدیک به مکتب تیلور است و دیدگاه‌های نئولیبرالیسم و البته که تلاش می‌کند که بهره‌وری را به روش‌های غیر اخلاقی بالا ببرد. در سایت چندین آزمایش تاریک را قبلا معرفی کرده‌ایم که به اعتقاد خیلی‌ها اخلاقی نبودند. از جمله زندان استنفورد و آلبرت کوچولو.