آقای گیمیفیکیشن ادعا میکند شما با استفاده از ابزارهای گیمیفای شده با اشتیاق بیشتری به سراغ کارها می‌روید و احتمال اینکه کارها را نیمه‌تمام رها کنید نیز پایین می‌آید. این ادعا چقدر علمی است؟ شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که بازی‌ها با چه قدرتی ما را ساعت‌ها درگیر نگه می‌دارند؟ در این مطلب درباره کاری که المانهای بازی با مغز ما می‌کنند حرف می‌زنیم. توجه ویژه ای هم به دوپامین خواهیم داشت!
نوروترنسمیترها و دوپامین
در مغز ما مدارهای مختلفی وجود دارد که هر مدار مربوط به فعالیت خاصی است. مدارهای بینایی، مدارهای شنوایی، مدارهای ترس، مدارهای حافظه و غیره. این مدارها از تعداد زیادی سلول عصبی تشکیل شده‌اند و باهم در ارتباط هستند. در این بین مواد شیمیایی به نام نوروترنسمیترها وجود دارند که ارتباط بین سلول های عصبی و در نتیجه انتقال پیام عصبی در این مدارها را ممکن می‌سازند.
تاکنون بیش از دویست انتقال دهنده‌ی شیمیایی کشف شده و پیش بینی می‌شود تعداد آن‌ها از این هم بیشتر باشند. هر انتقال دهنده ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و در فعال‌سازی برخی مدارها فعال‌تر عمل میکند. ما در این مطلب تاثیر نوروترنسمیتر دوپامین را در مغز بررسی می‌کنیم چرا که دوپامین اصلی ترین مولفه در ارتباط با بازی است. دوپامین در راه‌اندازی مدارهای لذت، عادت، انگیزش و یادگیری نقش فعالی دارد.
دوپامین و انتظار لذت
در طول روز افراد در انتخاب اینکه چه کاری را انجام دهند وچه کاری را انجام ندهند حق انتخاب دارند. یکی از عواملی که در این انتخاب تاثیرگذار است مقایسه ذهنی و پیش بینی احتمال کسب لذت در هر فعالیت است بنابراین عجیب نیست که ما نمی‌خواهیم ازدیدن کلیپ‌های سرگرم‌کننده در تلگرام دست بکشیم و به سراغ تکالیفمان برویم! این پیش بینی در مغز ما چطور انجام می‌شود؟ دقت کنید که پیش‌بینی لذت و احساس لذت در مغز به گونه متفاوتی ادراک می‌شوند و آنچه که در مقوله بازی و گیمیفیکیشن مطرح است پیش‌بینی لذت است و نه خود لذت! به یک مثال ملموس دقت کنید.
یک مثال از دوپامین
وقتی بوی غذا درجایی پیچیده و شما گرسنه هستید برای رسیدن به منبع بو چه میزان درگیری،تلاش و کنجکاوی را تجربه می‌کنید؟ در مقایسه با حالتی که درحال خوردن غذا هستید. تجربه لذت تجربه خوشایندی است اما آنچه درگیر کننده‌است چالشی است که شما برای رسیدن به این لذت تجربه می‌کنید.
لذت نتیجه هجوم دوپامین به مغز است و دوپامین با انتظار وقوع پاداش ترشح می‌شود. وقایع زندگی عادی و مورد انتظار باعث آزاد شدن دوپامین نمی‌شوند. وقتی وقایع به صورتی تغییر می‌کنند که ما متوجه علائمی می‌شویم که می‌دانیم به زودی پاداشی دریافت خواهیم کرد دوپامین در مغز آزاد می‌شود.
آزاد شدن دوپامین
تخلیه‌س دوپامین و انتظار پاداش در آینده، رفتار را نیرومند و هدایت میکند. آزاد شدن دوپامین علاوه بر اینکه از پاداش قریب الوقوع خبر می‌دهد به ما می‌آموزد که کدام رویدادها در محیط پاداش‌دهنده هستند. آزاد شدن دوپامین زیست شناسی پاداش،عادت و اشتیاق انسان را توضیح می‌دهد. وقتی مغز در فضایی لذت را تجربه کرده‌است و احتمال وقوع دوباره آن را می‌دهد ما را به قرارگرفتن در آن فضا تشویق میکند.
قدرت المانهای مختلف بازی در امیدوار نگه داشتن ما برای دریافت پاداش است. در گیمیفیکیشن شاید مهم‌ترین نکته، ارائه‌س ریزپاداش‌ها در زمان مناسب است تا مدارهای پیش‌بینی‌کننده‌س لذت در مغز فعال شوند و فرد را درگیر در فعالیت نگه دارند.
نکته‌س دیگری که در اینجا مطرح می‌شود اینست که علامت‌های قریب‌الوقوع بودن پاداش و همچنین خود پاداش برای افراد به شکلهای مختلفی معنا می‌شود و در طراحی هر فضایی برای گیمیفای کردن رفتار باید شناخت درستی از مخاطبین خود داشته باشید و از المانهای مختلف متناسب با ذائقه مخاطبینتان استفاده کنید. مشخص است که طراحی پاداش در گیمیفیکیشن چقدر مهم است!
نکته‌ی بسیار مهم این است که دوپامین مهم‌ترین هورمون در طراحی گیمیفیکیشن است و در فریمورک اکتالیسیس رانه دستاورد برای مثال کاملا مربوط به دوپامین است.
آقای گیمیفیکیشن برای اولین بار در ایران، دوره آموزشی بلندمدت و تخصصی گیمیفیکیشن برگزار می کند. نقشه راه گیمیفیکشین را از دست ندهید.
ارغوان سعیدان
فهرست مطالب
