گیمیفیکیشن در آموزش چیستی،چرایی و چگونگی

گیمیفیکیشن در دنیا در ۳ حوزه کاربرد بسیار زیادی دارد: آموزش، سلامتی و بازاریابی. حال در این مقاله راجع به گیمیفیکیشن در آموزش صحبت می‌کنیم .گیمیفیکیشن سلامت و گیمیفیکیشن در بازاریابی به تفصیل قبلا مورد بحث قرار گرفته‌است. پیش‌فرض این مقاله این است که شما آشنایی مختصری با گیمیفیکیشن دارید و راجع به گیمیفیکیشن در آموزش صحبت می‌کنیم.

چگونه گیمیفیکیشن در هرچیزی را بفهمیم

اگر می‌خواهید راجع به گیمیفیکیشن فروش کار کنید باید فروش بدانید اگر می‌خواهید در باشگاه مشتریان گیمیفیکیشن داشته باشید، باید باشگاه مشتریان بدانید و به‌همین ترتیب اگر می‌خواهید راجع به گیمیفیکیشن در آموزش کار کنید، باید راجع به آموزش بیشتر بدانید. یعنی باید راجع به رشته تکنولوژی آموزشی اندکی مطالعه داشته باشید اسم پدوگوژی به گوشتان خورده باشد و یک سری نظریه بدانید. از گانیه، ادگار دیل و بلوم شنیده باشید!

من در اینجا موارد حداقلی را لیست می‌کنم:

1. درک این که مخاطب چقدر تاثیر دارد برای مثال راهکار شما برای آموزش به کارمندان متفاوت از دانش آموزان است برای مثال می‌گویند هر کارمند در روز بیشتر از ۳ دقیقه نباید آموزش ببیند!
2. درک استانداردهای تولید محتوا مثل تینکن (تاثیر عجیبی دارد به‌سادگی از آن عبور نکنید)
3. درک سیستم‌های استاندارد مثل K6 و K12 در این سیستم‌ها برای رده‌های سنی مشخص سیستم آموزشی مشخصی تدوین شده است.
4. درک نظریات بزرگان پدوگوژی مثل بلوم و گانیه مخصوصاً طبقه‌بندی بلوم

اما من هنوز نفهمیدم گیمیفیکیشن در آموزش به چه معناست

ببینید گیمیفیکیشن در هر چیزی به‌مثابه خامه روی کیک است باعث می‌شود که شما ترغیب شوید که آن کیک را بخورید ولی اگر خود کیک بدمزه بود چه باید کنیم؟ بارها گفته‌ام که گیمیفای کردن (به فرآیند استفاده از گیمیفیکیشن، «گیمیفای کردن» می‌گوییم) یک سیستم بد، آن سیستم را صرفاً بدتر می‌کند.

در هر حوزه‌ای که از گیمیفیکیشن استفاده می‌کنیم اول مخاطب خود را مشخص می‌کنیم و بعد از آن مشخص می‌کنیم که رفتارهای مطلوبی که می‌خواهیم از وی سر بزند چه مواردی هستند. در گیمیفیکشن آموزش ما می‌خواهیم که یادگیرنده به آموختن مشتاق‌تر شود، بیشتر به ما سر بزند و در ارزشیابی‌ها موفق‌تر ظاهر شود. حتی ما مبحثی به عنوان نورواجوکیشن داریم! که بر اساس ساختار مغز به آموزش نگاه می‌کند و قضایایی مثل منحنی فراموشی ابینگ هوس را داریم.

از سوی دیگر می‌خواهیم که مدرس بیشتر برای کلاس وقت بگذارد یک سری استاندارد‌ها را رعایت کند و موارد این چنینی. 

خب گیمیفیکیشن در آموزش شامل چه مواردی می‌شود

در اینجا نمی‌خواهم خیلی مته به خشخاش بگذارم و راجع به تفاوت‌های گیمیفیکیشن با گیم بیسد لرنینگ صحبت کنم، یا فرق بازی و گیمیفیکیشن را بگویم. برای راحتی کار همه چیز را یکسان در نظر می‌گیریم. من دوست دارم مساله آموزش را ۳ مرحله‌ای بینم قطعاً طبقه‌بندی‌های دیگر و شاید بهتری هم وجود داشته باشد، اما من با این طبقه‌بندی راحت‌تر هستم که بر اساس کار گانیه است. من یک آموزش را در ۳ مرحله می‌بینم:

1. پری‌ترینینگ گیم
2. آموزش اصلی
3. ارزیابی آموزشی

پری‌ترینیگ گیم چیست

در اینجا ما قبل از این که آموزش اصلی را شروع کنیم با یک بازی مخاطب را راجع به موضوع مورد نظر ترغیب می‌کنیم برای مثال در بازی impuls ما راجع به جاذبه دانش‌آموز را ترغیب می‌کنیم.

در این بازی، دانش‌آموزان با یک سری تکان دادن باید توپ‌های سبز را به مناطق آبی ببرند. در این بازی دانش‌آموزان چیزی راجع به مباحث فیزیکی تکان دادن یاد نمی‌گیرند! اما وقتی بلافاصله بعد از انجام بازی راجع به این مباحث می‌آموزند، این مباحث بسیار جذاب‌تر می‌شود.

چرا این کار را انجام می‌دهیم؟ یکی از موارد می‌تواند صرفاً ترغیب کردن باشد اما به نظرم می‌توان با گفتن کاربرد موضوعی که قرار است آموزش داده شود، انگیزه بیشتری را در یادگیرنده‌ها ایجاد کرد.

بازی اصلی چیست؟

در اینجا ما خود تدریس را با بازی آمیخته می‌کنیم. برای مثال در بازی تاجر ونیزی کل فرآیند مذاکره کردن با بازی آموزش داده می‌شود. بهترین نمونه‌ی بازی immune attack است که در آن بازیکنان راجع به ساختار بدن می‌آموزند. غالبا اینجا حوزه‌ی تخصصی بازی جدی است من تنها یک مورد را برای شفاف‌سازی بگویم تأثیر استفاده از بازی جدی به‌مراتب بیشتر از گیمیفیکیشن در آموزش است.

اسسمنت گیم چیست؟

اسسمنت گیم(assesment game)  به‌معنی بازی ارزشیابی است. یعنی با یک بازی متوجه شویم که یک نفر چقدر راجع به مطلب مورد بررسی می‌داند این موضوع در حوزه‌های متفاوتی کاربرد دارد و بهترین مثال آن GWAKKAMOLE  است.

گیمیفیکیشن محتوا یا فرآیند

یکی دیگر از مواردی که باید راجع به آن صحبت کنم، بحث گیمیفکییشن محتوا و گیمیفیکیشن فرآیند است. یک مقدمه خیلی ساده راجع به آن می‌گویم و سپس وارد بحث می‌شوم.

من کاملا به خاطر دارم که کتاب خرمگس را در اتوبوس تهران به بیرجند شب و با نور گوشی 1100 خواندم چرا این اتفاق افتاد؟ چرا تا رسیدن به خانه صبر نکردم؟ زیرا کتاب بسیار جذاب بود! اما آیا همه‌ی مطالب و همه‌ی محتواهای ما جذاب است؟ به‌نظر شما خواندن کتاب هری پاتر جذاب‌تر است یا لوایح حقوقی که نصف کلمات عربی آن را نمی‌فهمید؟ حال افراد به دو شکل با مسئله برخورد می‌کنند:

گیمیفیکیشن محتوا

به کلیه‌ی روش‌هایی گفته می‌شود که باعث می‌شود خود محتوا را جذاب‌تر کنیم به نوعی می‌توان گفت کسانی که خود را کپی‌رایتر می‌دانند شاید به نوعی این کار را انجام می‌دهند اما اصل قضیه با آن چه «رتوریک» می‌خوانیم پیوند می‌خورد.

گیمیفیکیشن فرآیند

در اینجا ما یک فرآیند طراحی می‌کنیم محتوای‌مان را بخش‌بخش می‌کنیم برای مثال از عناصر گیمیفیکیشن مثل امتیاز، نشان و جدول برندگان استفاده می‌کنیم و در نهایت فارغ از محتوایی که داریم آن را به‌خورد مخاطب می‌دهیم البته محتوا می‌تواند در تعیین تم کلی تأثیر داشته باشد.

پس در حالت اول ما روی محتوا کار می‌کنیم و در حالت دوم روی فرآیند کلی کار می‌کنیم. مشخصاً ترکیب این دو با یکدیگر می‌تواند بسیار جذاب باشد. ترکیب این دو در پلتفرم گیمیفیکشین ما مشخص می‌شود!

ذی‌نفعان در گیمیفیکیشن در آموزش چه کسانی هستند

مشخص است که آموزش یک صنعت بزرگ با ذی‌نفعان بسیار بزرگ است. اما اگر بخواهم راجع به مواردی صحبت کنم که در ایران می‌توان راجع به آن بیشتر فکر کرد موارد زیر به نظرم می رسد:

• معلم‌ها: در ایران معلم‌ها خیلی خلاق نیستند و از طرفی با ابزار تکنولوژی رابطه‌ی خوبی ندارند به‌همین دلیل استفاده از گیمیفیکیشن می‌تواند بسیار به آن‌ها کمک کند یکی از خدماتی که تیم ما ارائه می‌دهد طراحی بوردگیم‌های اختصاصی برای معلمین است که بتوانند مطالب کلاس را با بازی به دانش‌آموزان ارائه دهند.
• کارمندان و سیستم آموزش منابع انسانی:  قطعاً آموزش کارمندان بسیار مهم است تصور کنید که شما می‌خواهید یک کلاس آموزشی را برگزار کنید و ۴۰ کارمند را سر کلاس بیاورید فقط به این نکته فکر کنید که این موضوع که ۴ ساعت وقت کارمند را بگیرید چقدر هزینه برای سازمان دارد اگر بتوانید از این زمان استفاده درست را ببرید سود کرده‌اید وگرنه قطعاً ضرر می‌کنید.
• مدارس:  خود سیستم مدارس و سیستم مدیریت آن می‌تواند گیمیفای شود در ایران من سه مجموعه دایاموز، کلاسه و کلاس‌گرام را می‌شناسم که به‌نظرم هر سه می‌توانند بسیار بهتر از این عمل کنند.
• بازاریابی‌: شاید نام بردن این مورد برای شما عجیب باشد اما اگر شما به‌عنوان صاحب یک محصول که محصول شما یک ویژگی خیلی خاص دارد و فکر می‌کنید اگر مردم بفهمند ویژگی خاص شما چیست محصول‌تان را می‌خرند از گیمیفیکیشن در آموزش استفاده کنید و به مخاطبان خود آموزش دهید محصول‌تان چیست موفق خواهید بود.
• دانش‌آموزان: پرسنیکی یکی از مهم‌ترین افرادی است که در این خصوص صحبت کرده است و وی می‌گوید باید قبول کنیم سیستم آموزشی ما برای دانش‌آموزان فعلی ایجاد نشده است!

قطعاً موارد بیشتری نیز هست اما در ایران من فکر می‌کنم این موارد جای فکر بیشتری دارد.

با توجه به قدمت سایت و مطالب متفاوتی که ارائه شده است من تصمیم گرفتم با بخش‌بندی موضوعات و لینک دادن به بخش‌های متفاوت سایت شما را در برای راحت‌تر رسیدن به مواردی که دنبالش می‌گردید کمک کنم.

مطالب آموزشی راجع به کلیت یادگیری و گیمیفیکیشن

1. تعریف و ویژگی‌های بازی‌ جدی؛ بازی جدی چیست ؟
2. آموزش مبتنی بر بازی و تفاوت‌هایش با گیمیفیکیشن
3. بازی آموزشی چیست؟
4. اجوتینمنت‌؛ گیمیفیکیشن می‌تواند دنیای آموزش را متحول کند
5. گیمیفیکیشن درE-learning ؛ چیستی، چرایی و پاسخ به چند سوال!
6. گیمیفیکیشن برای کد زدن‌؛ معرفی ۱۲ مثال برتر
7. گیمیفیکیشن و یادگیری‌؛ ما چطور یاد می‌گیریم؟
8. گیمیفیکیشن در آموزش مدارس
9. گیمیفیکیشن آموزش ۳ چیزی که از بازی پوکمون گو آموختیم
10. گیمیفیکیشن در موبایل‌لرنینگ
11. گیمیفیکیشن آموزش کارکنان‌؛ معرفی ۸ اشتباه مهلک
12. طراحی سیستم آموزشی ؛ معرفی چالش‌ها

مثال‌های ساده در سر کلاس

1. گیمیفای کردن کلاس
2. تکالیف گیمیفای نشده‌! چرا دانش‌آموزان از انجام تکالیف متنفرند؟
3. kahoot مثال گیمیفیکیشن در آموزش کلاس
4. بازی کلاسی برای بهتر شدن تدریس
5. بازی The World Peace Game؛‌ یک بازی برای صلح!
6. گیمیفیکیشن GoalBook- کلاس درس‌تان را گیمیفای کنید!
7. گیمیفیکیشنClassDojo ؛ تبدیل کلاس به بازی
8. گیمیفیکیشن در آموزش؛ کلاس آقای پایی
9. گیمیفیکیشن برای اساتید‌؛ معرفی ۸ روش کاربردی

اپلیکیشن‌های گیمیفاید شده

1. گیمیفیکیشن دولینگو؛ یادگیری یک زبان جدید همراه با گیمیفیکیشن
2. گیمیفیکیشن مایکروسافت؛Ribbon Hero-  آموزش آفیس همراه با گیمیفیکیشن
3. گیمیفیکیشن در یادگیری زبان انگلیسی – Knudge Me    
4. گیمیفیکیشن برای آموزش ریاضی‌؛ Dragonbox  یادگیری جبر آسان‌تر از همیشه
5. آموزش امنیت سایبری به کودکان با گیمیفیکیشن
6. آموزش برنامه‌نویسی به کودک با گیمیفیکیشن
7. گیمیفیکیشن برای یادگیری برنامه‌نویسی‌؛ معرفی ۱۲ پلتفرم برتر
8. Sokobond یک بازی جذاب برای آموزش شیمی
9. آموزش فرهنگ سازمانی با گیمیفیکیشن بر اساس جومانجی!
10. Conspiracy Code برای آموزش تاریخ آمریکا توطئه می‌چیند!

بهترین کتاب‌ها برای شروع گیمیفیکیشن در آموزش

اگر برای پایان‌نامه نوشتن در این حوزه دنبال یک کتاب خوب هستید تردید نکنید و کتاب Handbook of Game-Based Learning را بخوانید اما اگر یک کتاب جامع در این زمینه وجود داشته باشد کتاب طراحی اثربخش بازی‌های آموزشی،  نوشته کارل کپ است که من و خانم محققیان آن را ترجمه کرده‌ایم.

کتاب‌های دیگری که بتواند به شما کمک کند موارد زیر است البته باید گفت کتاب در این زمینه بسیار زیاد است و خیلی از این کتاب‌ها صرفا تکرار مکررات است:

1. Escape Rooms in Education_ A Practical Guide
2. Game_On!
3. Gamification_of_Learning_and_Instruction

وبینار گیمیفیکیشن در آموزش

یک وبینار در سایت موجود است راجع به گیمیفییشن در آموزش با توجه به این که بیشتر مطالعات خودم در این زمینه بوده است دوره‌های جدید‌تر و با کیفیت‌تری نیز در این مورد آماده خواهم کرد برای دانلود این وبینار کلیک کنید.

در انتها توجه شما را به تدتاک فوق العاده از زیکرمن در این حوزه جلب می‌کنم.