گیمیفیکیشن چطور می‌تواند به یک اپلیکیشن مدیریت پول کمک کند؟

با سلام آیت شیرمحمدی هستم و امروز می‌خواهم راجع به اپلیکیشن مدیریت پول صحبت کنم و با چندین مثال شما را آشنا کنم. در این حوزه، مواردی مثل اپلیکیشن‌های مدیریت بودجه، سرمایه‌گذاری، اعطای جوایز، نگهداشت پول ، آموزش و … را داریم که شاید در نگاه اول خیلی مرتبط با گیمیفیکیشن نباشند اما فراموش نکنید که هرچه جلوتر می‌رویم، حس و حال اپلیکیشن‌های مالی بیشتر به بازی ها شباهت پیدا می‌کنند.

مثال اپلیکیشن مدیریت پول

اجازه بدهید با یک مثال ساده منظورم را روشن‌تر کنم: من از اپلیکیشن پاداش محور دراپ (drop) استفاده می‌کنم که با دادن امتیاز به من هنگام خرید چیزی از طریق برنامه، پر کردن نظرسنجی یا انجام یک بازی، کار می‌کند؛ اما بر خلاف بازی‌های عادی که معمولا با امتیازهای خود کاری نمی‌توانم بکنم، با Drop می‌توانم امتیاز خود را با کارت هدیه از برندهایی مثل Sephora و DoorDash تعویض کنم.

و حتی برنامه‌هایی که قبلاً برای من شبیه به بازی نبودند (مانند برنامه‌ی بودجه Mint و برنامه‌ی سرمایه‌گذاری Acorns) هدایایی توسط قرعه‌کشی اضافه کرده‌اند که در آن شما با بررسی بودجه، امتیازات و شانس خود را به دست می‌آورید. من شخصاً برخی از این ویژگی‌ها را دوست دارم.  این اپلیکیشن‌ها، فشار مضاعفی برای انجام کارهایی که می‌دانم بالاخره باید انجامشان دهم بر من وارد می‌کنند. از طرفی وقتی به این فکر می‌کنم که با بردن جوایز بزرگ چه کارهایی می‌توانم انجام دهم، حس و حال خوبی به من دست می‌دهد.

چرا این اپلیکیشن‌ها کارا هستند؟

زمانی که متوجه گیمیفیکیشن در اپلیکیشن‌های مالی شدم، سوالات زیادی داشتم پس شروع به بررسی همه‌جانبه‌ی آن کردم، سوالاتم از این جنس بود که مثلا  وقتی این نوع بازی‌ها را انجام می‌دهیم در مغز ما چه اتفاقی می‌افتد؟ و یا اینکه آیا بازی‌ها واقعاً می‌توانند به ما در ایجاد عادات مدیریت پول سالم کمک کنند؟

از طرفی، اپلیکیشن‌های مالی بازی‌وار ‌شده می‌توانند برخی از رفتارهای مفیدمان را تشویق کنند؛ همانطور که می‌دانید خیلی از ما به کمی انگیزه‌ی بیشتر برای فعال‌تر بودن در مورد پول خود نیاز داریم. اما این‌ها محدودیت‌های چشمگیری نیز دارند. بنابراین آستین‌هایم را بالا زدم تا تحقیقاتی راجع به مغزمان هنگامی که بازی می‌کنیم، انجام دادم؛ البته پس از تماس‌ها و تحقیقاتم، مطالب بسیار زیادی یادگرفتم.

برای شروع کمی با مفهوم گیمیفیکیشن از زبان جردن ( ordan van Rijn )  اقتصاددان ارشد در انجمن ملی اتحادیه اعتباری آشنا شویم:

گیمیفیکیشن اساسا به معنای استفاده از ویژگی‌های بازی مثل طراحی چالش، لیدر برد و رده بندی، اعطای جایزه و پاداش و چیزهایی از این قبیل و صد البته در راستای رسیدن به هدف خاص و مشخص می‌باشد. طبق این تعریف، هر جا که شما اثری از چایزه و پاداش، امتیاز و یا جدول رده‌بندی دیدید در واقع در حال تجربه‌ی نمونه‌ای از گیمیفیکیشن هستید.

در امور مالی شخصی نیز، اهداف شما، می‌تواند رسیدن به میزان مشخصی ذخیره و سرمایه‌گذاری و … باشد . هنگامی که بازی می‌کنیم و یا کاری شبیه به بازی را انجام می‌دهیم، اتفاقات خیلی جالبی در مغز ما رخ می‌دهد که باعث می‌شود احساس خوبی داشته باشیم و این احساس خوب به ما کمک می‌کند تا تمرکز کنیم. همانطور که می‌دانید وقتی سعی بر یادگیری موضوعی جدید می‌کنیم، موارد مختلفی علیه ما در ذهنمان رخ می‌دهد که مانع این اتفاق شود؛ حالا فرض کنید موضوعی که در پی یادگیری آن هستیم، خسته‌کننده و کسل‌کننده نیز باشد!

دوپامین

موارد مختلف مزاحم، حالت‌های مختلفی دارند برای مثال یکی از آن موارد، اطلاعات بیش از حد است، که باعث می‌شود از اطلاعات بسیار، غرق شویم! یا چیزی شبیه اعتماد به نفس بیش از حد برای زمانی که فکر می‌کنیم دانایی بسیار زیادی داریم! اما گیمیفیکیشن باعث می‌شود تا  موادی در مرکز پاداش مغز ما قرار گیرد و این موضوع هجوم دوپامین را به مغز ما هدیه می‌بخشد.

هورمون دوپامین، هنگامی آزاد می‌شود که شما یک تجربه‌ی لذت بخش یا یک پاداش به دست می‌آورید البته برای ترشح دوپامین، نیازی به کار خارق‌العاده نیست! گاهی اوقات نگاه به یک تعطیلات نزدیک بر روی تقویم یا گرفتن یک کلوچه پس از اتمام کار، می‌تواند مغز شما را تحریک کند تا کمی دوپامین ترشح کند.

غرقگی

بیایید کمی بیشتر راجع به منطقه غرقگی(flow zone) صحبت کنیم، اگر یک سرگرمی دارید که عاشق آن هستید، احتمالاً متوجه شده‌اید که گاهی اوقات هنگام انجام این فعالیت وارد محدوده‌ی غرقگی می‌شوید. شما بر روی کاری که در دست دارید به روشی واقعاً سرگرم‌کننده متمرکز می‌شوید و می‌توانید به راحتی حس گذشت زمان را از دست بدهید.

روانشناسان این احساس را غرقگی(flow)  می‌نامند و افراد در طول انواع فعالیت ها، از موسیقی و هنر گرفته تا ورزش و در محل کار، آن را تجربه می‌کنند. تصور می‌شود که وارد شدن به حالت غرقگی می‌تواند به شما کمک کند مهارت‌های خود را تقویت کنید، چیزهای جدید یاد بگیرید و در حین انجام آن احساس خوبی داشته باشید.

همانطور که قطعا تجربه کردید، قرار گرفتن در محدوده‌ی غرقگی خیلی خیلی لذت‌بخش و خوب است. بنابراین وقتی از یک اپلیکیشن مدیریت پول استفاده می‌کنیم که “ویژگی‌های بازی‌مانند” را در امور مالی ما پیاده سازی می‌کند، در واقع این اپلیکیشن می‌توانند به ما کمک کند تا بر احساسات منفی مانند اضطراب و … که اغلب هنگام کارهای مالی، با آنها رو به رو می‌شویم، غلبه کنیم.

هنگامی که بازی می‌کنیم، اساسا مغز ما از حالت کار خارج می‌شود و به حالت آرام‌تری می‌رود. در ادامه‌ی صحبت‌های جردن ون راین، که راجع به کتاب “تفکر، سریع و  آهسته” دنیل کانمن است، توضیحاتی راجع به این کتاب می‌دهد: در تفکر نوع اول، شما با تفکری کاملا سریع، شهودی، خودکار و بدون زحمت مواجه هستید که می‌تواند واکنش‌های بسیار پر سرعتی از خود نشان دهد.

کاملا برعکس تفکر نوع دوم! در سیستم دوم، شما با تفکری کاملا منطقی، سنجیده و راه حل محور مواجه هستید اما باید انرژی و زمان بیشتری را صرف کنید! گیمیفیکیشن به ما این امکان را می‌دهد تا احساس منطقه‌ی غرقگی تفکر نوع اول را تجریه کنیم!

حساب‌های پس‌انداز

حساب‌های پس انداز همراه با جایزه، مانند start to winو yota  که کاربران را در قرعه‌کشی‌های هفتگی برای جوایز نقدی وارد می‌کنند، نمونه‌ای عالی از خدمات مالی با استفاده از گیمیفیکیشن برای تشویق عادات پولی سالم هستند. هرچه بیشتر در این حساب‌ها پس‌انداز کنید، شانس بیشتری برای برنده شدن مقدار زیادی پول نقد خواهید داشت. بر خلاف شرکت در قرعه کشی معمولی، شما هنوز پولی را که برای بلیط‌های خود پرداخت نکرده‌اید چرا که این پول در حساب پس انداز شماست! بنابراین می‌توان گفت که شما ضرر نمی‌کنید!

اگر شما دنبال آموزش‌های اولیه برای تثبیت دانش مالی خود هستید، برنامه‌های بازی‌وار شده‌ی بسیاری هستند که منتظر شما می‌باشند!  جردن به اپلیکیشن  Zogo Finance اشاره می‌کند که در آن با تکمیل درس‌ها و شرکت در آزمون ها درون برنامه ای، امتیاز کسب می‌کنید. حتی می‌توانید با امتیازات خود، کارت‌های هدیه خرید کنید یا آنها را به سازمان‌های غیرانتفاعی مانند Operation Hope اهدا کنید.

شاید با خواندن این مقاله خیلی مشتاق باشید که هر چه سریع‌تر از برنامه‌های گیمیفای شده استفاده کنید اما توجه کنید که گیمیفیکیشن در این اپلیکیشن‌ها یک تیغ دو لبه ست. از یک طرف شما به راحتی وارد مطقه‌ی غرقگی می‌شوید و از طرفی آنقدر درگیر تعامل و استفاده‌ی لذتبخش از آنها می‌شوید که به صورت ناگهانی پی می‌برید چه مدت زمان زیادی را صرف استفاده از این برنامه‌ها کرده‌اید!

نکته‌ی مهم دیگری که باید به خاطر بسپارید این است که این برنامه‌ها می‌توانند آموزش‌های مالی گسترده‌ای ارائه دهند یا به شما کمک کنند عادت خاصی را هدف قرار دهید، اما آنها خیلی شخصی‌سازی شده نیستند. بنابراین ممکن است زمان زیادی را صرف کسب امتیاز و دریافت پاداش کنید بدون اینکه واقعاً در اهداف فردی خود پیشرفت کنید.

مضرات گیمیفیکیشن

به گفته دن ایگان (Dan Egan)، مدیر امور مالی رفتاری در Betterment، تمرکز روی یک بازی که به طرز معنا داری اهدافش، با اهداف شخصی شما متفاوت است، وضعیت شما را حتی بدتر می‌کند. اگر از برنامه‌ای استفاده می‌کنید که شما را به رقابت با دوستان یا سایر کاربران تشویق می‌کند، این موضوع باعث ایجاد مشکل می‌شود!

اگر در وضعیت مالی بدی هستید، اما رقیبانتان وضعیت مالی بدتری دارند، دانستن این موضوع که وضعیت شما به طور جزئی بهتر از آن‌هاست، از یک طرف ممکن است باعث شود احساس بهتری داشته باشید ولی از طرفی ممکن است انگیزه‌ی شما را از رسیدن به وضعیت مالی عالی کم کند.

شما بازی را می‌برید اما در زندگی واقعی بازنده می‌شوید. پس مراقب مقایسه‌هایی باشید که شما را تشویق به پیشرفت نمی‌کنند! البته هشدار دیگری که باید به آن توجه داشت، پلتفورم‌های سرمایه‌گذاری گیمیفای شده هستند؛ آن‌ها در اغلب موارد به فکر کسب درآمد خودشان هستند و احتمالا پاداش ها در چنین موقعیت ها، پول شما را افزایش نمی‌دهند!

از آنجایی که سرمایه‌گذاری اصولا پیچیده است و هر سرمایه‌گذاری خطر از دست دادن پول را نیز به همراه دارد، قبل از اینکه وارد بازار شوید و یا حتی به تعامل با آن از طریق بازی و نرم افزارهای گیمیفای شده فکر کنید، حتما در مورد بازار آموزش ببینید. برای تجارت، بودجه خاصی را برای بازی در نظر بگیرید. خود را به طور دوره ای بررسی کنید تا مطمئن شوید:

•  هیچ مرزی را که در ابتدا تعیین کرده‌اید به خطر نمی‌اندازید.
• میزان زمانی را که برای جنبه بازی آن صرف می‌کنید چقدر است
• آیا با اولویت‌های شما مطابقت دارد ؟

لذت بردن از خودتان خوب است، اما تا زمانی که زندگی واقعی شما را از مسیر خارج نکند.

شاید اهداف شما به قدری شخصی شود که نیازی به استفاده از اپلیکیشن های آنلاین با اهداف گسترده نداشته باشید، در این صورت می‌توانید از گیمیفیکیشن به صورت آفلاین برای اهداف شخصی‌سازی شده‌س خود استفاده کنید! شما می‌توانید به کارهای ساده تری نیز انجام دهید.

یکی از پیشنهادات دن، “رفتار خوب را آسان کنید.” است! به عنوان مثال، از سپرده‌های خودکار استفاده کنید، یا حتی از سپرده‌های کوچک. اغلب مردم از پس انداز کردن هر چیزی اجتناب می‌کنند، زیرا احساس می‌کنند نمی‌توانند به اندازه‌ی کافی پس‌انداز کنند. از کوچک شروع کنید. این کار را به مدت سه ماه انجام دهید و ببینید چگونه پیش می‌رود، سپس آن را مطابق با سطح آسودگی خود افزایش دهید.

به عنوان سخن آخر، بازی‌ها می‌توانند راهی عالی برای ایجاد انگیزه برای رسیدگی به امور مالی شما باشند، اما احتمالاً باید مطمئن شوید که از استراتژی‌های دیگری نیز استفاده می‌کنید. اگر متوجه شدید که استفاده از برنامه‌ هایی مانند Yotta به شما کمک می‌کند پول بیشتری پس انداز کنید، یا دوست دارید از طریق برنامه‌هایی مانند Drop برای هزینه‌های خود پاداش دریافت کنید، خیلی خوب است بدانید که دینامیک‌های بازی و قوانین گیمیفیکیشن می‌توانند به شما کمک کنند! اما اگر می‌خواهید بیشترین بازدهی را از پول خود داشته باشید، مطمئن شوید که به جز این راه، از راه های مختلف نیز استفاده می‌کنید.