گیمیفیکیشن در آموزش
گیمیفیکیشن در دنیا در ۳ حوزه کاربرد بسیار زیادی دارد: آموزش، سلامتی و بازاریابی. حال در این مقاله راجع به گیمیفیکیشن در آموزش صحبت می‌کنیم .گیمیفیکیشن سلامت و گیمیفیکیشن در بازاریابی به تفصیل قبلا مورد بحث قرار گرفته‌است.
گیمیفیکیشن در آموزش چه چیزی هست چه چیزی نیست
مهم‌ترین چیزی که در دنیای گیمیفیکیشن اشتباه گرفته می‌شود، فرق بین گیمیفیکیشن در آموزش و بازی جدی است. گیمیفیکیشن در آموزش مثل هر نوع گیمیفیکیشن دیگر به دنبال افزایش یک نوع بهره‌وری است! ما در گیمیفیکیشن آموزش می‌خواهیم کاربر برای مثال برای دیدن یک آموزش پیگیرتر باشد!
اما در عمل اکثر چیزی که در بازار به اسم گیمیفیکیشن در آموزش خواسته می‌شود، همان بازی جدی است. یعنی عمده‌ی خواسته از تیم ما برای مثال این است که ما یک آموزش داریم و بیا این آموزش را تبدیل به بازی کن. مشخصا بازی نهایی، اسمش بازی جدی است نه گیمیفیکیشن در آموزش!
چگونه گیمیفیکیشن در آموزش را بفهمیم
اگر می‌خواهید راجع به گیمیفیکیشن فروش کار کنید باید فروش بدانید. اگر می‌خواهید در باشگاه مشتریان گیمیفیکیشن داشته باشید، باید باشگاه مشتریان بدانید و به‌همین ترتیب اگر می‌خواهید راجع به گیمیفیکیشن در آموزش کار کنید، باید راجع به آموزش بیشتر بدانید.
یعنی باید راجع به رشته‌ی تکنولوژی آموزشی اندکی مطالعه داشته باشید اسم پدوگوژی به گوشتان خورده باشد و یک سری نظریه بدانید. از گانیه، ادگار دیل و بلوم شنیده باشید! زیرا شما می‌خواهید کاربر نهایی بهره‌ورتر شود. اما در چه جهتی؟ چگونه؟ این موارد را نظریات آموزشی به ما یاد می‌دهند.
من در اینجا من موارد حداقلی که فکر می‌کنم باید به آن توجه کنید را لیست می‌کنم:
- درک این که مخاطب چقدر تاثیر دارد: برای مثال راهکار شما برای آموزش کارکنان متفاوت از دانش‌آموزان است. مثلا بعضی از سیستم‌های آموزش کارکنان می‌گویند که یک کارمند بیشتر از 3 دقیقه نباید در روز آموزش ببیند. خب مشخص است که چنین محدودیتی به کل طراحی گیمیفیکیشن را عوض می‌کند!
- درک استانداردهای تولید محتوا: برای مثال ما استانداردهای آموزشی داریم مثل “تینکن” در بعضی از این استانداردها گفته می‌شود که ویدیوی آموزشی باید 3 یا 5 یا 8 دقیقه باشد. خب مشخص است که اگر من بخواهم یک کورس آموزشی متشکل از 20 ویدیوی 8 دقیقه‌ای را گیمیفای کنم متفاوت از این است که بخواهم کاری کنم کاربر 160 دقیقه یک تک ویدیو را ببیند!
- درک سیستم‌های استاندارد مثل K6 و K12 در این سیستم‌ها برای رده‌های سنی مشخص سیستم آموزشی مشخصی تدوین شده است. این استانداردها مهم‌ترین چیزهایی هستند که به طراحی ما جهت خواهند داد.
- درک نظریات مهم. مهم‌ترین نظریه به نظر من طبقه‌بندی بلوم است. اما مواردی مثل محدوده رشد تقریبی، چرخه یادگیری کلب، یادگیری اجتماعی، آندراگوژی از دیگر موارد مهم هستند.
گیمیفیکیشن در آموزش شامل چه مواردی می‌شود
در اینجا نمی‌خواهم خیلی مته به خشخاش بگذارم و راجع به تفاوت‌های گیمیفیکیشن با بازی جدی صحبت کنم، یا فرق بازی و گیمیفیکیشن را بگویم. برای راحتی کار همه چیز را یکسان در نظر می‌گیریم. من دوست دارم مساله‌ی آموزش را ۳ مرحله‌ای بینم. قطعاً طبقه‌بندی‌های دیگر و شاید بهتری هم وجود داشته باشد، اما من با این طبقه‌بندی راحت‌تر هستم که بر اساس کار گانیه است. من یک آموزش را در ۳ مرحله می‌بینم:
- پری‌ترینینگ گیم
- آموزش اصلی
- ارزیابی آموزشی
پری‌ترینیگ گیم چیست
در اینجا ما قبل از این که آموزش اصلی را شروع کنیم، با یک بازی مخاطب را راجع به موضوع مورد نظر ترغیب می‌کنیم برای مثال در بازی Impuls ما راجع به جاذبه دانش‌آموز را ترغیب می‌کنیم. یا بازی جدی حقوق زنان که درست کردیم یک نمونه پری‌ترینینگ گیم است.
در بازی Impuls، دانش‌آموزان با تکان دادن باید توپ‌های سبز را به مناطق آبی ببرند. در این بازی دانش‌آموزان چیزی راجع به مباحث فیزیکی تکان دادن یاد نمی‌گیرند! اما وقتی بلافاصله بعد از انجام بازی راجع به این مباحث می‌آموزند، این مباحث بسیار جذاب‌تر می‌شود.
چرا این کار را انجام می‌دهیم؟ یکی از موارد می‌تواند صرفاً ترغیب کردن باشد اما به نظرم می‌توان با گفتن کاربرد موضوعی که قرار است آموزش داده شود، انگیزه‌ی بیشتری را در یادگیرنده ایجاد کرد.
بازی اصلی چیست؟
در اینجا ما خود تدریس را با بازی آمیخته می‌کنیم. برای مثال در بازی تاجر ونیزی کل فرآیند مذاکره کردن با بازی آموزش داده می‌شود. بهترین نمونه، بازی Immune Attack است که در آن بازیکنان راجع به ساختار بدن می‌آموزند. غالبا اینجا حوزه‌ی تخصصی بازی جدی است من تنها یک مورد را برای شفاف‌سازی بگویم تأثیر استفاده از بازی جدی به‌مراتب بیشتر از گیمیفیکیشن در آموزش است.
اسسمنت گیم چیست؟
اسسمنت گیم(Assessment Game) به‌معنی بازی ارزیابی است. یعنی با یک بازی متوجه شویم که یک نفر چقدر راجع به مطلب مورد بررسی می‌داند این موضوع در حوزه‌های متفاوتی کاربرد دارد و بهترین مثال آن GWAKKAMOLE است.
گیمیفیکیشن محتوا یا فرآیند
یکی دیگر از مواردی که باید راجع به آن صحبت کنم، بحث گیمیفکییشن محتوا و گیمیفیکیشن فرآیند است. یک مقدمه‌ی خیلی ساده راجع به آن می‌گویم و سپس وارد بحث می‌شوم.
من کاملا به خاطر دارم که کتاب خرمگس را در اتوبوس تهران به بیرجند شب و با نور گوشی 1100نوکیا خواندم. چرا این اتفاق افتاد؟ چرا تا رسیدن به خانه صبر نکردم؟ زیرا کتاب بسیار جذاب بود! اما آیا همه‌ی مطالب و همه‌ی محتواهای ما جذاب است؟ به‌نظر شما خواندن کتاب هری پاتر جذاب‌تر است یا لوایح حقوقی که نصف کلمات عربی آن را نمی‌فهمید؟ حال افراد به دو شکل با مسئله برخورد می‌کنند:
گیمیفیکیشن محتوا
به کلیه‌ی روش‌هایی گفته می‌شود که باعث می‌شود خود محتوا را جذاب‌تر کنیم به نوعی می‌توان گفت کسانی که خود را کپی‌رایتر می‌دانند شاید به نوعی این کار را انجام می‌دهند. اما اصل قضیه با آن چه «رتوریک» می‌خوانیم پیوند می‌خورد.
گیمیفیکیشن فرآیند
در اینجا ما یک فرآیند طراحی می‌کنیم محتوای‌مان را بخش‌بخش می‌کنیم برای مثال از عناصر گیمیفیکیشن مثل امتیاز، نشان و جدول برندگان استفاده می‌کنیم و در نهایت فارغ از محتوایی که داریم آن را به‌خورد مخاطب می‌دهیم. البته محتوا می‌تواند در تعیین تم کلی تأثیر داشته باشد.
پس در حالت اول ما روی محتوا کار می‌کنیم و در حالت دوم روی فرم و فرآیند کلی کار می‌کنیم. مشخصاً ترکیب این دو با یکدیگر می‌تواند بسیار جذاب باشد. ترکیب این دو در پلتفرم گیمیفیکشین ما مشخص می‌شود! خود مفهوم گیمیفیکیشن به مورد دوم نزدیک‌تر است. برای مثال دولینگو بهترین مثال گیمیفیکیشن در آموزش دنیاست که روی فرآیند تکیه کرده.
ذی‌نفعان در گیمیفیکیشن در آموزش چه کسانی هستند
مشخص است که آموزش، یک صنعت بزرگ با ذی‌نفعان بسیار بزرگ است. اما اگر بخواهم راجع به مواردی صحبت کنم که در ایران می‌توان راجع به آن بیشتر فکر کرد موارد زیر به نظرم می رسد:
- معلم‌ها: در ایران معلم‌ها خیلی خلاق نیستند و از طرفی با ابزار تکنولوژی رابطه‌ی خوبی ندارند. به‌همین دلیل استفاده از گیمیفیکیشن می‌تواند بسیار به آن‌ها کمک کند. کارت قدرت برای معلمین و همچنین کتاب گیمیفیکیشن در تدریس از کارهای تیم ما برای کمک به این قشر زحمتکش است.
- کارمندان و سیستم آموزش منابع انسانی: قطعاً آموزش کارمندان بسیار مهم است تصور کنید که شما یک بیمه هستید و یک سری نماینده فروش دارید. هرچه این افراد راجع به انواع بیمه‌ها و نوع فروش آن بیشتر بدانند، بیشتر می‌فروشند و شرکت بیشتر سود می‌کند!
- مدارس: خود سیستم مدارس و سیستم مدیریت آن می‌تواند گیمیفای شود در ایران من سه مجموعه دایاموز، کلاسه و کلاس‌گرام را می‌شناسم که به‌نظرم هر سه می‌توانند بسیار بهتر از این عمل کنند.
- بازاریابی: فرض کنید که شما یک دریل می‌فروشید! چیزی که کار کردن با آن ممکن است پیچیده باشد! اما آموزش آن را با بازی و گیمیفیکیشن ساده می‌کنید! به این کار آموزش به مشتری می‌گویند! مشخصا این کار باعث محبوب‌تر شدن این برند خواهد بود.
- دانش‌آموزان: “پرسینکی” یکی از مهم‌ترین افرادی است که در این خصوص صحبت کرده است و وی می‌گوید باید قبول کنیم سیستم آموزشی ما برای دانش‌آموزان فعلی ایجاد نشده است! تثبیت موارد آموزش داده شده و ایجاد مفاهیم روی مفاهیم آموخته شده مهم‌ترین جاییست که گیمیفیکیشن می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند.
مطالب آموزشی راجع به کلیت یادگیری و گیمیفیکیشن
- آموزش مبتنی بر بازی و تفاوت‌هایش با گیمیفیکیشن
- بازی آموزشی چیست؟
- اجوتینمنت؛ گیمیفیکیشن می‌تواند دنیای آموزش را متحول کند
- گیمیفیکیشن درE-learning ؛ چیستی، چرایی و پاسخ به چند سوال!
- گیمیفیکیشن برای کد زدن؛ معرفی ۱۲ مثال برتر
- گیمیفیکیشن و یادگیری؛ ما چطور یاد می‌گیریم؟
- گیمیفیکیشن آموزش ۳ چیزی که از بازی پوکمون گو آموختیم
- گیمیفیکیشن در موبایل‌لرنینگ
- طراحی سیستم آموزشی ؛ معرفی چالش‌ها
مثال‌های ساده در سر کلاس
- گیمیفای کردن کلاس
- تکالیف گیمیفای نشده! چرا دانش‌آموزان از انجام تکالیف متنفرند؟
- kahoot مثال گیمیفیکیشن در آموزش کلاس
- بازی کلاسی برای بهتر شدن تدریس
- بازی The World Peace Game؛ یک بازی برای صلح!
- گیمیفیکیشن GoalBook- کلاس درس‌تان را گیمیفای کنید!
- گیمیفیکیشنClassDojo ؛ تبدیل کلاس به بازی
- گیمیفیکیشن در آموزش؛ کلاس آقای پایی
- گیمیفیکیشن برای اساتید؛ معرفی ۸ روش کاربردی
اپلیکیشن‌های گیمیفاید شده
- گیمیفیکیشن دولینگو؛ یادگیری یک زبان جدید همراه با گیمیفیکیشن
- گیمیفیکیشن مایکروسافت؛Ribbon Hero- آموزش آفیس همراه با گیمیفیکیشن
- گیمیفیکیشن در یادگیری زبان انگلیسی – Knudge Me
- گیمیفیکیشن برای آموزش ریاضی؛ Dragonbox یادگیری جبر آسان‌تر از همیشه
- آموزش امنیت سایبری به کودکان با گیمیفیکیشن
- آموزش برنامه‌نویسی به کودک با گیمیفیکیشن
- گیمیفیکیشن برای یادگیری برنامه‌نویسی؛ معرفی ۱۲ پلتفرم برتر
- Sokobond یک بازی جذاب برای آموزش شیمی
- آموزش فرهنگ سازمانی با گیمیفیکیشن بر اساس جومانجی!
- Conspiracy Code برای آموزش تاریخ آمریکا توطئه می‌چیند!
بهترین کتاب‌ها برای شروع گیمیفیکیشن در آموزش
اگر برای پایان‌نامه گیمیفیکیشن نوشتن در این حوزه دنبال یک کتاب خوب هستید تردید نکنید و کتاب Handbook of Game-Based Learning را بخوانید اما اگر یک کتاب جامع در این زمینه وجود داشته باشد کتاب طراحی اثربخش بازی‌های آموزشی، نوشته کارل کپ است که من و خانم محققیان آن را ترجمه کرده‌ایم.
کتاب‌های دیگری که بتواند به شما کمک کند موارد زیر است البته باید گفت کتاب در این زمینه بسیار زیاد است و خیلی از این کتاب‌ها صرفا تکرار مکررات است:
- Escape Rooms in Education_ A Practical Guide
- Game_On!
- Gamification of Learning and Instruction
در انتها توجه شما را به تدتاک فوق العاده از زیکرمن در این حوزه جلب می‌کنم.
